Susanna Kaysen "Przerwana lekcja muzyki"

18-letnia Susanna Kaysen wie, że coś z nią nie jest w porządku. Sama zgłasza się do psychiatry, który po krótkiej rozmowie z nią zaleca odpoczynek. Odpoczynek jest eufemizmem oznaczającym dobrowolne zgłoszenie się do szpitala psychiatrycznego. Susanna wsiada w taksówkę i jedzie do szpitala McLean. Potem sporo czasu spędza w poczekalni, cierpliwie czekając na swoją kolej. Lekarze i pielęgniarki biegają, zajęci swoim sprawami, a dziewczyna spokojnie czeka. W końcu podpisuje wszystkie niezbędne dokumenty i zostaje pacjentką oddziału psychiatrycznego. Później wiele razy analizuje, jak do tego doszło. Dlaczego psychiatra rozmawiał z nią tak krótko i od razu odesłał ją do szpitala? Przecież nie mógł jej zdiagnozować w 20 minut. Dokumenty mówią, że rozmowa trwała 3 godziny, ale przecież to niemożliwe. Susanna snuje swoje rozważania, biorąc nawet pod uwagę fakt, że kompletnie nie umie określać czasu. Gubi się w minutach i sekundach. Do tego dziewczyna uważa, że nie mogła zgłosić się do szpitala dobrowolnie. No przecież jak to możliwe? Jak mogło zdarzyć się to, że sama wsiadła do taksówki i sama przesiedziała w poczekalni tyle czasu? Ile czasu? Tego Susanna nie potrafi określić. 

Szpitalny czas dzieli się na starannie wyodrębnione etapy. Jest czas na posiłki, na terapię z poszczególnymi lekarzami, jest czas zmiany pielęgniarek, które zawsze pojawiają się w tych samych porach, w tej samej kolejności. W szpitalu główną rozrywką jest rozmawianie. Snucie opowieść, niekoniecznie prawdziwych, Ubarwianie jest na porządku dziennym. Na oddziale mieszkają rówieśnice Susanny. Każda z nich trafiła tu z innego powodu, każda ma inną diagnozę. Diagnoza jest jak trofeum. Można ją dumnie obnosić przed koleżankami, można zasłaniać się nią w trudnych chwilach "socjopatka", "osobowość pograniczna", "schizofrenia". Każda z pacjentek stara się wypracować swój sposób na cierpienie. Każda stara się zachować godność w tym szalonym świecie.
Kwestia leczenia psychiatrycznego była w latach sześćdziesiątych dość drażliwa. Wiele słyszy się o kontrowersyjnych metodach leczenia, o łamaniu przez personel szpitalny praw człowieka, czy o statusie społecznym, jaki mogła osiągnąć osoba mająca w kartotece leczenie psychiatryczne. Można powiedzieć, że  Susanna Kaysen i tak trafiła dobrze. Szpital McLean jest drogą placówką, w której koszty pobytu ponoszą hospitalizowani. Susanna pisze, że jej dwuletni pobyt pochłonął środki zgromadzone przez jej rodziców na collage. W placówce tej do zdrowia dochodziło wiele słynnych osób: Sylvia Plath, Robert Lowell, James Taylor, czy Ray Charles. Pielęgniarki, które opisuje to w większości mądre, życzliwe osoby, którym rzeczywiście na sercu leżało dobro pacjentek. Niemniej jednak choroba psychiczna sama w sobie wyniszcza człowieka. Mało kto umie zrozumieć chorego. Właśnie to chciała swoim czytelnikom wyjaśnić Susanna. Chciała opowiedzieć o swojej chorobie.
W "Przerwanej lekcji muzyki" opisy szpitalnej codzienności przeplatają się z opisami stanów psychicznych autorki. Wszystko to zilustrowane jest fragmentami szpitalnej kartoteki Susanny. O tę właśnie kartotekę dziewczynie przyszło stoczyć ciężką walkę. Aby ją wydostać ze szpitala, potrzebowała pomocy prawnika. To właśnie na jej podstawie zdecydowała się na spisanie zbeletryzowanych wspomnień.
Każdego, kto widział film nakręcony na podstawie "Przerwanej lekcji muzyki" sama książka rozczaruje. Oczywiście, jest przygnębiająca, bo to co w swojej głowie przeżywała ta krucha osiemnastolatka jest przygnębiające. Jednak trudno samą książkę oceniać pod względem jej walorów artystycznych. Opowieść Susanny mogłaby być katharsis, ale brak jej ładunku emocjonalnego. Nie jestem przekonana, czy napisanie tej książki przyniosło autorce emocjonalną ulgę. Jeśli zaś oceniać tę książkę w kategorii wspomnień, czy autobiografii, to także nie wpisuje się ona w te gatunki. Jednego możemy być pewni - będąc w szpitalu Susanna marzyła o tym, żeby być pisarką. Spełniła swoje marzenie. Jej książka została wydana, przetłumaczona na wiele języków i zekranizowana. Cóż więcej chcieć do szczęścia?

Susanna Kaysen, Przerwana lekcja muzyki, Zysk i S-ka, 1996