Abe Kōbō "Kobieta z wydm"

 

Nazwisko i imię: Niki Jumpei. Lat 31. Wzrost 158. Waga: 54 kg...

Pewnego sierpniowego dnia 31-letni nauczyciel, z zamiłowania entomolog, Niki Jumpei bierze trzydniowy urlop i wyrusza na poszukiwanie nowej odmiany owada. Terenem jego badań mają być położone nad morzem wydmy. Niki, w nadmorskiej wiosce nazywany po prostu Mężczyzną, przegapia ostatni autobus. Miejscowi proponują mu nocleg w zakopanej w pustynnym piasku chatce Kobiety. Kiedy Mężczyzna budzi się rano, okazuje się, że z tego miejsca nie ma ucieczki.

W „Kobiecie z wydm” głównym bohaterem jest piasek. Piasek jest wszędzie, ma określoną wielkość 0,8 mm, jest wszechobecny, determinuje życie mieszkańców wydm. Praca Kobiety polega na mozolnym oczyszczaniu domu z piasku. Piasek sypie się do oczu i gardła, piasek drażni skórę, piasek jest wszędzie i nigdy nie przestaje pożerać maleńkiej wioski. To jemu właśnie podporządkowane jest życie Kobiety, której zabrał męża i dziecko. To jemu od tej chwili ma być podporządkowane życie Mężczyzny. Zasady życia w tej małej społeczności są jasne i proste – trzeba odgarniać piasek. Każdy człowiek jest elementem machiny, każdy traktowany jest jak trybik: pracuje, dostaje wodę, jedzenie i papierosy,  raz w tygodniu dostaje sake. Społeczność bardzo dba o swoje „trybiki”, ale jednocześnie nie może pozwolić żadnemu z nich odejść – każdy jest niezbędny do ocalenia wsi przed piaskiem.

Mężczyzna buntuje się, chce wolności. Jednak jego postawa ewoluuje. Proste, jasny tryb dnia powoduje w nim przywiązanie i poczucie odpowiedzialności, tak za społeczność, jak i za Kobietę.

Atmosfera „Kobiety z wydm” jest bardzo męcząca, duszna, przytłaczająca. Niemal fizycznie czujemy wszechobecny piasek, czujemy go na skórze i w gardle. Do tego trudna metamorfoza Mężczyzny. Mężczyzna walczy. Proces "puszczania" kolejnych rzeczy z przeszłości, kolejnych wspomnień, marzeń, czy priorytetów jest bolesny. Każde przepoczwarzanie larwy w motyla jest trudne. Mężczyzna ze znudzonego, zmęczonego człowieka, któremu na niczym nie zależy, staje się odpowiedzialny za Kobietę i społeczność, w której jest zmuszony żyć. Traci wszystko, łącznie z nadzieją. Potem zostaje mu tylko błagalne spojrzenie Kobiety. Najpierw jest więźniem piasku, a potem tego spojrzenia.

Przyznaję, jestem tradycjonalistką, silnie zakorzenioną w kulturze europejskiej. Trudno mi się było odnaleźć w tych japońskich realiach. Nie umiałam wyobrazić sobie wsi pod wydmą. Nie rozumiem tego wszędobylskiego piasku. Relacje pomiędzy Kobietą a Mężczyzną nie są dla mnie w pełni czytelne. Mimo tego „Kobieta z wydm” wciągnęła mnie. Byłam ciekawa, jak zakończy się ta opowieść. Wydmowy piasek potrafi wygładzić i wyrównać każdą skałę, zasypuje ludzkie ślady od razu po podniesieniu nogi z ziemi, pozbawia indywidualności. Bardzo chciałam wiedzieć, co ten bezlitosny piasek zrobi z Mężczyzną.  Warto było.

Abe Kōbō, Kobieta z wydm, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, 2010