Sławomir Łubiński "Ballada o Januszku"

Jak większość nas "Balladę o Januszku" kojarzyłam głównie z serialem z lat 80. W mojej dziecięcej wtedy głowie (i pewnie wszystkim, którzy serial oglądali) utkwił jedynie karcer, który  tytułowy Janusz urządzał swojej matce. Dla wielu Januszek jest synonimem czystego, wrodzonego zła. Ale czy ludzie rodzą się źli, czy tacy się stają? Co doprowadziło relację matki i syna do tak dramatycznej formy? Dla mnie, jako matki, te pytania są szczególnie ważne.

Gienia Smoliwąs jest samotną matka – jej mąż zginął w Oświęcimiu. Młoda, niewykształcona wdowa, która w tym czasie była w ciąży, została bez środków do życia. Była kobietą prostą, ale bardzo pracowitą, podejmowała się każdej pracy, żeby tylko móc utrzymać siebie i swojego ukochanego syna Januszka.

Trudno jest samotnie wychowywać dziecko, a Gienia poświęciła dla syna wszystko. No może prawie wszystko.. Mimo tego, że jest matką, jest też kobietą, chce być kochana,  podziwiana i „hormony buzują”. Gienia znajduje sobie kochanka. Od tego momentu traci kontrolę nad swoim synem.. Mimo tego, że kocha go całym sercem, że gotowa jest dla niego na wiele, to syn nie szanuje jej i popada w coraz większe kłopoty.

Książka jest wstrząsającą opowieścią starej, zmęczonej, nieszczęśliwej kobiety. Prostymi słowami maluje nam przed oczami prawdziwy obraz ludzkiego dramatu. Z jednej strony uznać możemy, że Janusz jest zły, niewdzięczny, czy podły, a biedna matka daje z siebie wszystko. Ale czy na pewno? Mało kto rodzi się na wskroś zły. Janusz także nie. W smutnej, pozbawionej nadziei opowieści Gieni widzimy proces degeneracji jej syna. Bezrefleksyjna miłość matki, która momentami wydaje się być rekompensatą dla syna za egoistyczne „zrywy” matki, kształtuje pozbawioną skrupułów osobowość Januszka. Ciągła praca sprawia, że Gienia tak naprawdę zupełnie nie ma czasu dla swojego dziecka, nie zna go, nie wie kim jest. Gienia nie ma pojęcia co z tym swoim synem zrobić, jak go poprowadzić.

Obecnie, w dobie poradników psychologicznych i super niań jesteśmy bardziej świadomi tego, jak ważne w kształtowaniu naszych dzieci jest poświęcanie im czasu i uwagi. Gienia takiej pomocy znikąd nie miała. Ale czy tylko ona? Takich rodziców, jak Gienia jest mnóstwo. Rodzice z głupiej miłości robią ze swoich dzieci potwory (każdy kto ma dziecko w wieku przedszkolnym zna takich rodziców). To rodzice kochający „po łebkach”. Szyldem „Wszystko dla dziecka” zasłaniają kompletny brak zainteresowania dzieckiem. Kolejne zabawki mają rekompensować dziecku brak rozmowy z rodzicami.

W momencie, kiedy pierwszy raz wzięłam na ręce moje dziecko, nagle ogarnęło mnie przerażenie – od tej pory jestem odpowiedzialna za to małe życie, każda moja decyzja, każdy mój błąd wychowawczy będzie miał ogromny wpływ na osobowość tego małego człowieka. Nie jestem matką idealną, ale chciałabym wierzyć, że nie popełnię tylu błędów, ile popełniła prosta sprzątaczka Gienia.

To wyznanie - spowiedź matki jest dla mnie jedną z najbardziej wstrząsających opowieści, jakie ostatnio czytałam. To nie jest książka, którą da się zapomnieć. W mojej pamięci zostanie na długo.

Sławomir Łubiński, Ballada o Januszku, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 2009