Paul Britton "Profil mordercy"

Profilowanie kryminalne nieznanych sprawców jest niezwykle popularną ostatnio dziedziną kryminalistyki. Dodać trzeba, że swoją popularność zawdzięcza niezwykłej skuteczności. Psychologowie policyjni wzywani są do niezwykle trudnych i przerażających spraw. Dzięki nim udaje się schwytać seryjnych morderców, czy rozpracować umysły porywaczy. Praca ta wymaga dużej wiedzy, doświadczenia i odporności psychicznej. Nie da się jej tak po prostu zostawić za drzwiami biura. Ona angażuje w całości.

Paul Britton jest znanym angielskim profilerem. Jego życiorys jest imponujący, nie tylko dlatego, że zaszedł w swojej pracy tak daleko, ale z powodu determinacji, z jaką realizował siebie. Nie miał łatwego startu. Ciężko pracował i jednocześnie się kształcił. Był mężem i ojcem, a jednocześnie tworzył podwaliny profilowania kryminalnego w Anglii. Paul Britton nie jest cudotwórcą, ani szarlatanem, nie jest cudownym mówcą i wizjonerem – on jest rzetelnym, solidnym rzemieślnikiem, który stara się swoją pracę wykonywać jak najlepiej umie (a umie świetnie).

Książka "Profil mordercy" jest pasjonująca i przerażająca. Jeśli spodziewamy się po niej taniej sensacji, to się zawiedziemy. Pokazuje ona zawód profilera nie jako film kryminalny, ale jako trudną pracę, od której wykonania zależy złapanie mordercy. Britton mówi o odpowiedzialności za swoje opinie, o omylności osądów. Nie wybiela się, ale i nie obwinia. W książce opisuje kilka spraw, w których rozwiązaniu brał udział. Ze starannością dobrego rzemieślnika stara się precyzyjnie przedstawiać wszystkie fakty, które były istotne dla każdej ze spraw. Jest to chlubne z punktu widzenia specjalisty, ale niezbyt atrakcyjne dla będącego laikiem czytelnika.

Ta dbałość Brittona o szczegóły jest niestety minusem książki – odczłowiecza on ofiary zbrodni, pozbawia je godności i prywatności. Przyznaję, że nie byłoby mi miło na miejscu syna Rachel Nickell czytać o tak intymnych szczegółach, jakie w książce opisał Britton. Być może specyfika pracy stępiła u psychologa pewną wrażliwość na uczucia innych – traktuje on ofiary, nie jak ludzi, którzy kiedyś żyli i czuli, a jako elementy śledztwa.

Książka Paula Brittona uświadamia nam banalność zła. Morderca nie jest demoniczną postacią, która w czarnym płaszczu snuje się ulicami. Morderca bywa miłym mężczyzną, który odwozi żonę do pracy, a na tylnym siedzeniu samochodu wozi małego synka. Morderca może zupełnie nie wzbudzać podejrzeń. Czy podejrzewalibyście, że miły 9-latek, który w markecie uśmiecha się do waszego dziecka, to bezwzględny zabójca, który z zimną krwią potrafi zakatować 3-latka?

Świat jest pełen zła. Kiedy poznajemy tożsamość mordercy, jego sąsiedzi zwierzają się dziennikarzom, że „to był taki miły człowiek” lub „a jemu to zawsze tak źle z oczu patrzyło”. Trudne jest zadanie profilera, musi on odrzucić wszelkie stereotypy i wznieść się ponad uprzedzenia. Musi wyłowić z tłumu tego jednego, jedynego – mordercę. To ogromna odpowiedzialność. 

Paul Britton, Profil mordercy, Znak, 2010